فرهنگ سیاسی دموکراتیک و عوامل مرتبط با آن (یک مطالعه موردی)

در راستای شناسایی فرصت‌ها، امکانات و موانع تحقق دموکراسی، مقاله حاضر با استفاده از الگوی روزنبام به بررسی فرهنگ سیاسی دموکراتیک و عوامل مرتبط با آن می‌پردازد تا از این رهگذر دست‌کم گمانه‌ای هر چند اندک یا ناقص از وضعیت فرهنگ دموکراتیک جامعه فراهم آید. اطلاعات این تحقیق با استفاده از ابزار پرسش‌نامه در چارچوب روش پیمایشی گردآوری شده و مورد بررسی قرار گرفته است. جمعیت آماری تحقیق 1703 نفر متشکل از استادان، دانشجویان تحصیلات تکمیلی و کارکنان دانشگاه تربیت معلم تهران هستند که در سال 85 ـ 84 در آن دانشگاه مشغول به کار و تحصیل بوده‌اند. از میان این جمعیت تعداد 300 نفر به‌طور تصادفی انتخاب شدند. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که، 7/43%، 7/43% و 7/12% افراد به ترتیب دارای فرهنگ سیاسی دموکراتیک در حد بالا، متوسط و پایین بودند. جهت‌گیری دینی مهم‌ترین تبیین‌کننده واریانس شاخص فرهنگ سیاسی دموکراتیک است. به علاوه، به‌طور کل میزان فرهنگ سیاسی دموکراتیک در بین افرادی بیشتر بوده است که دارای پایگاه اقتصادی ـ اجتماعی بالاتر بودند، از لحاظ دین‌داری در رده غیر سیاسی (سکولار) طبقه‌بندی شدند، در انجمن‌های مدنی مدرن بیشتر مشارکت داشتند و از تجربه بالای ارزش‌های دموکراتیک در محیط خانوادگی، دوستانه، شغلی و فضای آموزشی برخوردار بودند. هم‌چنین بر اساس یافته‌های این پژوهش می‌توان گفت این‌گونه افراد در میان جوانان و مردان بیشتر یافت می‌شوند تا سالخوردگان و زنان.